بيماری- سميه شرافتي:
در حالي كه چندي پيش مشاور وزير بهداشت، شايع‌ترين علت مرگ بر اثر سرطان را مربوط به سرطان معده دانست
و گفت: مرگ و مير ناشي از سرطان معده در نيمه شمالي كشور بيشتر از نيمه جنوبي است، محققان در سمينار يك روزه سرطان، با اشاره به اينكه با وجود تلاش‌هاي انجام شده طي دهه‌هاي گذشته، موفقيتي در كاهش ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان معده حاصل نشده است نسبت به شيوع نگران‌كننده سرطان‌هاي گوارشي در ايران، هشدار دادند.
دكتر محمدعلي محققي، رئيس مركز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشكي تهران، در حاشيه اين سمينار به خبرنگاران گفت: از دهه 1930 به بعد، سرطان معده در كشورهاي دنيا به ويژه كشورهاي صنعتي روند رو به كاهش منظمي داشته، اما در برخي كشورها به ويژه كشورهاي آسيايي و از جمله ايران، فراواني بروز اين بيماري همچنان پابرجاست.
وي با استناد به آمار منتشر شده در سال‌هاي 77 تا 80 گفت: در اين دوره 4 ساله و در جمعيت شهر تهران هزار و 991 نفر به سرطان معده مبتلا شده‌اند و در حالي كه بروز اين سرطان برحسب جمعيت دنيا 10 در هر 100 هزار نفر است، در شهر تهران و در بين مردان از هر 100 هزار نفر 20 نفر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.
در شرايطي كه سرطان معده در ايران چهارمين علت مرگ و مير محسوب مي‌شود، اما به گفته كارشناسان هنوز دليل قطعي اينكه چرا سرطان معده در ايران نسبت به كشورهاي ديگر، حتي نسبت به كشورهاي همسايه مثل افغانستان و پاكستان در حال افزايش است، مشخص نشده.
شايع در شمال كشور
دكتر ايرج خسرونيا، رئيس جامعه متخصصان داخلي ايران با اشاره به اينكه اين نوع سرطان در بعضي از نقاط ايران به‌خصوص در نقاط شمالي به‌دليل نوع رژيم غذايي و ژنتيك شيوع بيشتري دارد، به همشهري مي‌گويد: با توجه به گستردگي فرهنگ غذايي در ايران و استفاده از غذاهاي ادويه‌دار، غذاهاي كنسروي، سير، ترشي‌جات كه همگي محرك دستگاه گوارش هستند، اين نوع سرطان شيوع بيشتري دارد، به‌خصوص در شهرهايي مثل گرگان و استان گلستان و اردبيل.
به گفته دكتر خسرونيا مردم اين مناطق از ماده محرك ناس كه حاوي مواد معدني خاصي است هم استفاده فراواني مي‌كنند كه اين ماده مي‌تواند در بروز سرطان معده مؤثر باشد.
ماهي‌دودي مقصر است؟
دكتر ناصر ابراهيمي درياني، فوق تخصص گوارش و كبد و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران نيز با اشاره به اينكه قبل از شيوع سرطان معده، سرطان مري شايع‌ترين سرطان در كشور بود، به همشهري مي‌گويد: اين نوع سرطان با چند عامل ارتباط دارد كه واضح‌ترين آنها استفاده از غذاهاي دودي و شور به‌خصوص در مناطق شمالي است.
وي ادامه مي‌دهد: در اين ميان استفاده از فضولات حيوانات كه حاوي ماده بنزن هستند- و به‌عنوان سوخت - به‌علت اينكه بعد از مدتي در آنها نيتريت تشكيل مي‌شود، خطر بروز سرطان معده را بالا مي‌برد.
دكتر درياني درمورد عوامل خطر ابتلا به سرطان معده مي‌گويد: در افرادي كه اقدام به جراحي معده‌كردند يا در افرادي كه طي عمل جراحي معده در آنها اين قسمت از بدن به روده متصل شده است، همچنين در افرادي كه داراي پوليپ‌هاي معده هستند، يا به‌علت كاهش ويتامين 12 Bمبتلا به كم‌خوني شده‌اند هم اين نوع سرطان بروز بيشتري دارد.
مشكلات بهداشت عمومي
با اين حال به عقيده كارشناسان نقش ميكروب هليكوباكتر در اين ميان كمتر از موارد ياد شده نيست.
دكتر خسرونيا در اين باره توضيح مي‌دهد: اين ميكروب بيشتر در اماكن پرازدحام قابل انتقال‌تر است و در حال حاضر 90 درصد مردم به اين عفونت آلوده هستند.
به گفته وي، اين ميكروب بايد از معده كساني كه مبتلا به زخم اثني عشر هستند، جدا شود چون در غيراين صورت اين افراد به تدريج به سرطان معده مبتلا خواهند شد.
اين در حالي است كه به گفته كارشناسان شيوع ميكروب هليكوباكتر پيلوري در كشورهاي توسعه يافته به 30 تا 40 درصد كاهش يافته ولي در ايران شيوع آن 60 تا 70 درصد است.
رئيس جامعه متخصصان داخلي ايران خاطرنشان مي‌كند: متأسفانه با وجود اينكه 90 درصد مردم ايران اين ميكروب را در معده خود دارند، ولي در 30 تا 40 درصد از اين افراد اين عفونت علامت‌دار است و از بين اين افراد هم فقط 5 تا 10 درصد افراد به پزشك مراجعه مي‌كنند، به‌طوري كه سرطان معده در بقيه افراد به‌علت عدم‌تشخيص به يك بيماري كهنه و پيشرفته تبديل خواهد شد.
خاك و نيتريت
اما در ميان عواملي كه به گفته متخصصان گوارش از مهم‌ترين دلايل پيشرفت سرطان معده در ايران هستند، عامل ديگري هم وجود دارد كه برخي محققان به تازگي روي آن انگشت گذاشته‌اند؛
نوع خاك موجود در مناطقي كه سرطان معده در آنها شيوع بيشتري دارد. دكتر درياني در اين باره توضيح مي‌دهد: خاك اين مناطق حاوي نيتريت است كه اين ماده از طريق ميو‌ه‌ها و سبزيجات وارد بدن مي‌شود و حتي ثابت شده در ماكياني كه در معرض اين ماده هستند، احتمال بروز سرطان معده وجود دارد.
اين متخصص گوارش خاطرنشان مي‌كند: با اين حال ميزان شيوع سرطان معده در ايران به اندازه روسيه و چين نيست ولي با وجود اينكه قبلا فرضيه كمربند دور درياي خزر مربوط به سرطان مري بود، حالا اين سرطان جاي خود را به سرطان معده داده است كه البته دلايل آن نامشخص است.
