روده بزرگ از اعضای دستگاه گوارش است که از آپاندیس شروع شده و به راست روده یا رکتوم ختم می شود و به شکل یک علامت سوال بزرگ،روده کوچک را احاطه می کند. وقتی ما غذا می خوریم، مواد مغذی و مفید قبل از رسیدن به روده بزرگ جذب شده و مابقی به عنوان مواد زائد وارد روده بزرگ شده و در آنجا تخمیر و سرانجام دفع می شوند. هر چه این مواد بیشتر در روده بزرگ بمانند، آب بیشتری از دست داده و دفع آنها سخت تر می شود.

سرطان روده بزرگ، سومین سرطان شایع در دنیا بوده و دومین سرطان کشنده پس از سرطان ریه محسوب می شود. مرگ ناشی از این سرطان،درمجموع، 11 درصدکل مرگ و میرهاي ناشی از سرطان رابه خوداختصاص مي دهد. اما خوشبختانه اگر این سرطان زود تشخيص داده شود، یکی از قابل درمان ترین سرطان ها است. سرطان روده معمولا با ایجاد برآمدگی هایی به نام پولیپ در دیواره روده به وجود می آید. پولیپ ها خیلی شایع هستند، ولی بیشتر آنها به سرطان تبدیل نمی شوند ، حتی اگر پولیپ های مشکوک زود تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند.

فاکتورهای موثر در ابتلا به سرطان روده بزرگ

سن : معمولا افراد بالای50  سال به این بیماری مبتلا می شوند. البته این بیماری می تواند جوان ترها را نیز مبتلا سازد.

سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

مشروبات الکلی: افرادی که مرتب از مشروبات الکلی استفاده می کنند، درخطربالايي از ابتلا به این بیماری قراردارند.

نوع غذا : رژیم غذایی پر چرب، پرگوشت(گوشت قرمز) و کم فیبر در ابتلا به اين بیماری موثر است.

عوامل وراثتی: سابقه فامیلی از عوامل موثر بروز این بیماری است.

نشانه های بیماری

اسهال، یبوست یا هر تغییری که در عادت دفع روزمره به وجود آمده و بعد از چند هفته به حالت اولیه برنگردد.

وجود خون در مدفوع یا مدفوع خیلی تیره رنگ.

کم خونی غیر قابل توجیه .

درد شکمی .                                                            

انسداد روده ای .

کاهش وزن بدون دلیل موجه .

خستگی مداوم .

نکته مهم این است که بیشتر سرطان های روده، نشانه ای ندارند و معمولاوجود خون در مدفوع اولین علامت است که اغلب با چشم غیر مسلح قابل رویت نبوده و با آزمایش های میکروسکوپی تشخیص داده می شود.

این نشانه به خصوص در افراد بالای50  سال باید جدی گرفته شود. گاهی مصرف بعضی داروها نیز می تواند چنین نشانه هایی تولید نماید، یا حتی مصرف بعضی از غذاها مانند گوجه فرنگی، فلفل قرمز، چغندر،... در مدفوع رنگ قرمز ایجاد می کند ، که نباید با خونریزی اشتباه گرفته شود.

عوامل موثر در جلوگیری از ابتلا به این بیماری

از مهمترین عوامل جلوگیری از ابتلا به سرطان روده ، رژیم غذایی پرفیبر و انجام تمرینات ورزشی است. شما می توانید روزانه با چند دقیقه بالا و پایین پریدن ، از پله ها بالا و پایین رفتن یا هفته ای 3 بار پیاده روی به سلامتی روده های خود کمک کنید .

نکته بسیارمهم دیگر، خوردن میوه و سبزی است.  برای سلامتی روده ها لازم نیست که حتما سبزی و میوه خام مصرف نمایید، بلکه آنها می توانند به شکل پخته، خشک شده و یا فریز شده باشند. البته عمل پختن باید در حداقل زمان ممکن و با آب و حرارت کم انجام شود. سبزیجات برگ سبز، مانند اسفناج، کلم و کاهو نیز بسیار مفید هستند.اگر سرطان روده در مراحل اولیه، تشخیص داده شود تا 90 درصد قابل درمان است.

غربالگری و تشخیص

استفاده از روش های غربالگری معمول در بیمارانی که هرگونه فاکتور خطری داشته باشند یا اینکه علائم مذکور را داشته باشند توصیه می‌شود. از جمله روش های تشخیصی که برای غربالگری این سرطان مورد استفاده قرار می گیرد. می توان به آزمایش های زیر اشاره نمود.

• معاینه راست روده: در این معاینه پزشک راست روده را معاینه می کند تا وجود هرگونه مورد را بررسی کرده و در صورت وجود مواد در داخل راست روده آنها را از نظر آغشته بودن با خون مورد بررسی قراردهد.
• پروکتوسکوپی : در این روش از طریق دستگاههای خاصی بصورت مستقیم داخل راست روده و قسمت‌های تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار می گیرد. از طریق این روش نیمی از سرطانها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند اما دردی را احساس نخواهد کرد.
• کولونوسکوپی:به کمک این روش با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده ممکن می‌شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد.
• در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمت‌ها نیاز است که بيمارتحت نمونه برداري ازتوده مذکورقرارگيرد تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گیرد. این عمل را بیوپسی می نامند.

 دكترحميد سعيدي ساعدي

متخصص راديوتراپي و انكولوژي