برعنا دهقاني:
چند پرسش و پاسخ درباره شايع‌ترين سرطان زنانه.

کنگره بين‌المللي سرطان سينه به همت مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و با همکاري دانشگاه‌هاي علوم پزشکي سراسر کشور، انجمن‌هاي علمي و کنگره‌هاي علمي سرطان برگزار شد.

در60 سال اخير به طور متوسط سالانه 1 تا 4 درصد به ميزان بروز سرطان سينه در كشورهاي مختلف جهان افزوده ‌شده است. سرطان سينه شايع‌ترين سرطان در زنان است و مشكل اصلي سلامت در بسياري از كشورهاي دنيا به خصوص در كشورهاي پيشرفته همين بيماري است.

سرطان سينه هر چند شايع‌ترين نوع سرطان در زنان است، اما ويژگي خاص آن در مقايسه با ساير سرطان‌ها قابل درمان بودن آن است. انجمن سرطان آمريكا تخمين زده است كه در آمريكا حدود 203 هزار و 500 مورد جديد سرطان سينه تشخيص داده شده و در حدود 40 هزار بيمار هر سال از اين بيماري مي‌ميرند و حدود يك هشتم زنان آمريكايي كه به سن 85 سالگي مي‌رسند در بسياري مواقع در طول زندگيشان اين بيماري را بروز مي‌دهند.

بر اساس تحقيقات جامعه سرطان كانادا 19 هزار مورد جديد سرطان نيز در كانادا تشخيص داده شده و 5 هزار و 300 زن كانادايي هر ساله از اين بيماري مي‌ميرند. ميزان شيوع بيماري با بالا رفتن سن افزايش مي‌يابد و زنان 75 سال به بالا ريسك بالاتري دارند. سرطان سينه در مردان هم ديده مي‌شود. اما اين بيماري در زنان 100 بار بيشتر از مردان است.

دانشمندان هنوز علت دقيق اين بيماري را كشف نكرده‌اند. آنچه مي‌خوانيد، دانستني‌هايي درباره اين بيماري است كه در قالب چند پرسش و پاسخ بيان شده است.

• سرطان چطور بوجود مي‌آيد؟

سرطان سينه يك تومور بدخيم در بافت غده‌اي سينه است. تومورهاي بدخيم به نام كارسينوم ناميده مي‌شود. كارسينوم‌‌ها زماني كه تصميم به از بين بردن بافت طبيعي سينه مي‌كنند، سبب تكثير غيرطبيعي شده، ممكن است منتشر شوند و يا به قسمت‌هاي ديگر بدن متاستاز دهند (منتشر شوند).

• كدام زنان بيشتر در معرض ابتلا به سرطان سينه هستند؟

چند گروه از زنان ريسك بالايي براي ابتلا به اين بيماري  دارند: آنهايي كه قاعدگي‌هاي طولاني دارند؛ آنها كه قاعدگي‌شان قبل از 12 سالگي شروع و بعد از 50 سالگي تمام شود؛ افرادي كه از قرص‌هاي ضد بارداري يا درمان‌هاي جايگزيني هورمون استفاده مي‌كنند؛ زناني كه در تاريخچه خانوادگي آنها اين بيماري وجود دارد.

همچنين سرطان سينه در زناني كه به‌طور مرتب معاينه نمي‌شوند و آنهايي كه وزنشان را در حد طبيعي نگه نمي‌دارند شايع‌تر است. مصرف الكل و سيگار هم درصد اين بيماري را بالا مي‌برد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد زناني كه به طور روتين شيفت‌هاي شب دارند يعني حدود 60 درصد آنها ريسك بالاتري براي اين بيماري دارند.

دانشمندان عقيده دارند بالا رفتن ملاتونين بدن يعني هورموني كه وظايف ديگر هورمون‌هاي جنسي را تعيين مي‌كند در طول شب با قرار گرفتن در مقابل نورهاي درخشان در طول شب كاهش پيدا مي‌كند كه اين امر ممكن است سطح استروژن را افزايش دهد.

 اين مطالعات بر روي زنان شهروند شهرهاي صنعتي كه بيشتر در معرض نورهاي مصنوعي در شب قرار مي‌گيرند نشان داده آنها بيشتر مستعد ابتلا به سرطان سينه هستند.

• آيا بيمار مبتلا به سرطان سينه با ديدن علايم خاصي متوجه اين بيماري مي‌شود؟

خير، به‌نظر مي‌رسد در حدود سه‌چهارم بيماراني كه مبتلا به اين بيماري هستند هيچ‌نوع علائمي كه سبب افزايش خطر براي اين بيماري شود را نداشته‌اند. براي همين پزشكان توصيه مي‌كنند كه هر زني بايد ساليانه از طريق مراكز درماني معاينه سينه شود و همچنين زنان بايد ماهانه خودشان به انجام اين معاينه بپردازند. فردي كه غده‌اي را در سينه‌اش پيدا كرد هرچه ‌سريع‌تر اين مسئله را با پزشكش در ميان بگذارد.

• آيا هر توده‌اي در سينه نشان‌‌دهنده ابتلا به سرطان سينه و يك تومور بدخيم است؟

خير، هر توده‌اي در سينه علامت مطمئني از سرطان نيست. هر سينه به‌طور طبيعي داراي توده‌هاي زياد با اندازه‌هاي مختلف است.

قبل از يائسگي سينه‌ها به طور طبيعي بزرگ مي‌شوند. از سوي ديگر اختلالاتي در رشد سينه‌ها ممكن است با اين سرطان اشتباه شود. ضمناً رويش غير سرطاني  كيست‌هايي كه حاوي مايع بوده سبب ضخامت بافت‌هاي سينه مي‌شود. اين كيست‌ها وظيفه توليد شير را به عهده دارند.

• ماموگرافي تا چه حد مي‌تواند در تشخيص اين بيماري موفق باشد؟

معاينه سينه با اشعه ايكس، روشي كه به آن ماموگرافي گفته مي‌شود، مي‌تواند شانس درمان موفقيت‌آميز تومورهاي شناسايي شده در مرحله اوليه قبل از اينكه به اندازه كافي بزرگ شده باشد را بالا ببرد. اگرچه مطالعات اختلاف نظر درباره تأثيرات ماموگرافي در كاهش مرگ‌ومير ناشي از اين سرطان را نشان مي‌دهد.

• چگونه مي‌توان يك تومور خوش‌خيم را از يك تومور بدخيم تشخيص داد؟

يك ماموگرام نمي‌تواند يك تومور خوش‌خيم از بدخيم را تشخيص دهد. تنها راه تشخيص قطعي يك توده مشكوك در سينه انجام يك بيوپسي (نمونه‌برداري) از آن است كه در اين روش توده يا قسمتي از آن جهت آزمايشات ميكروسكوپي براي سلول‌هاي سرطاني برداشته مي‌شود.

 اگر وجود سرطان مسجل شد پزشك مشخص مي‌كند كه سلول‌هاي سرطاني به بافت‌هاي اطراف سينه متاستاز داده است يا نه. شايع‌ترين محل متاستاز در بيماران مبتلا غده‌هاي لنفاوي زير بغل است. وجود يا عدم وجود سلول‌هاي سرطاني در بافت‌ها به پزشك كمك مي‌كند كه چقدر سرطان پيشرفته است.

پزشكان معمولاً چند تا از غدد لنفاوي زير بغل را اگر سرطاني باشد برمي‌دارند. اين جراحي لنفوم را نشان  مي‌دهد كه يك توده متورم دردناك در بازو به دليل تجمع مايع است و ممكن است جايي قرار گرفته باشد كه خطر عفونت را بالا ببرد. اگر غدد ايمني بتوانند سلول‌هاي سرطاني را مهار كنند، سرطان نمي‌تواند به اطراف سينه سرايت كند و بيمار از جراحي وسيع رها مي‌شود‌.

• آيا آزمايش‌هاي ژنتيكي راه قطعي براي تشخيص قطعي سرطان سينه هستند؟

خير، البته زناني كه داراي تاريخچه خانوادگي سرطان سينه هستند تحت آزمايش‌هاي ژنتيك قرار مي‌گيرند و ژن‌هاي BRCA1 و BRCA2 جهش‌يافته در آنها مشخص مي‌گردد، اما اين يك راه قطعي براي تشخيص بيماري در زناني كه اين ژن‌ها را دارند، نيست.

 آمارها نشان مي‌دهد حدود 50 تا 60 درصد زناني كه اين ژن‌ها را دارند از سن 70 سال به بالا اين بيماري را بروز مي‌دهند اگرچه اين راه كاملاً موفقي براي جلوگيري از سرطان سينه نيست.

• پيش‌آگهي سرطان سينه بخصوص كساني كه سرطان سينه متمركز دارند، چگونه است؟

با تشخيص سريع‌تر، ميزان بقاي بيماران افزايش يافته است. ميزان بقاي 5 ساله (منظور درصد افرادي است كه 5 سال بعد از تشخيص سرطان زندگي مي‌كنند) براي زنان آمريكايي كه سرطان سينه بدون متاستاز داشته‌اند از سال‌هاي 1940 تا 1990 به بعد از 72 درصد به 96 درصد افزايش يافته است.

اگرچه سرطان بافت‌هاي اطراف را درگير مي‌كند ميزان بقاي زندگي در 5 سال آينده به 78 درصد افت مي‌كند. براي زناني كه سرطان درمان شده دارند پيش‌آگهي خوبي وجود دارد به خصوص با معاينات مكرر توسط پزشك معالج و معاينه‌اي كه خود بيمار از سينه خود مي‌كند.