هشدارهاي پزشکي پيرامون سرطانهاي شايع زنان

سرطان سومين عامل مرگ و مير در ايران است . سالانه بيش از 30 هزار نفر از هموطنان عزيز ما در اثر اين بيماري جان خود را از دست مي‌دهند . با توجه به ميزان بروز مرگ و مير بالا و بار سنگين مالي كه بر دوش سيستم بهداشتي مي‌گذارد ، سرطان به عنوان سومين اولويت بهداشتي كشور در نظر گرفته شده است و نياز به مداخله برنامه‌ريزي شده‌اي به منظور پيشگيري و كنترل دارد . زنان نقش عمده‌اي در استواري نظام خانواده دارند . سرطانهاي بانوان نه تنها از جنبه سلامتي خودشان ، بلكه از جهت اختلالي كه در كانون خانواده و آرامش فكري و روحي فرزندان ايجاد مي‌كنند ، مورد توجه چند جانبه قرار مي‌گيرند .

سرطان بيماري مزمن بوده و مداواي طولاني نيز مي‌طلبد . در طول اين ماهها افراد خانواده از يكسو نگران سلامتي بيمار هستند كه مي‌تواند موجب اضطراب ، افسردگي و افت تحصيلي در فرزندان شود و از سوي ديگر فقدان فيزيكي مادر ، خصوصاً در مواردي كه فرد ناچار است براي دسترسي به مراكز درماني ، روزها و هفته‌ها از منزل دور باشد ، باعث بي‌نظمي امور منزل و فرزندان شده ، روند آسايش خانواده را مختل مي‌كند . در نهايت سرطان در موارد بسيار منجر به مرگ قربانيان خود مي‌شود كه خود پايان تلخ اين تراژدي غمبار است .

درباره فاكتورهاي زمينه‌ساز سرطان و راههاي كاهش ريسك ابتلا به آن ، بحث زيادي شده است . در اين قسمت توجه شما را به علائم هشدار دهنده سرطانهاي شايع زنان و روشهاي تشخيص بيماري در مراحل ابتدايي جلب مي‌نماييم .

سرطان پستان :

در كشور ما شايعترين سرطان بانوان سرطان پستان است و بروز آن در استان خراسان بيش از اغلب نقاط كشور مي‌باشد . از علائم آن مي‌توان تودة پستان بدون درد ، ماموگرافي غير طبيعي و در موارد پيشرفته ترشحات خوني ، تغييرات پوستي ، تغيير در اندازه و شكل پستان و زخم را نام برد.

متاسفانه حتي زنان جوان هم از ابتلا به سرطان پستان مصون نيستند ، خصوصاً آنكه در كشور ما اوج فراواني سن سرطان پستان دهه چهار و پنج بوده که يك دهه پايين‌تر از آمارهاي جهاني است. به همين دليل توصيه مي‌شود همه خانمهاي جوانتر از چهل سال ، هر سه سال يكبار از اين جهت معاينه شوند و خود نيز ماهي يكبار پستانهاي خود را معاينه كرده ، در صورت وجود هرگونه يافته غير طبيعي با پزشك خود مشاوره نمايند . از چهل سالگي بايد افزون بر معاينات ، ماموگرافي (تصويربرداري از پستان) هم سالانه انجام شود . با تكرار اين بررسي‌ها به صورت منظم ، مي‌توان سرطان پستان را در مراحل اوليه شناسايي و نسبت به درمان قطعي آن اقدام نمود .

سرطان تخمدان :

شايعترين سرطان دستگاه توليد مثل زنان در ايران است و به طور معمول در سنين بالا و پس از يائسگي ديده مي‌شود .

اين بيماري حتي در اندازه‌هاي كوچك هم مي‌تواند انتشار داخل شكمي داشته باشد . هنوز هيچ روشي براي تشخيص سرطان تخمدان در مراحل اوليه در افراد بي‌علامت استاندارد نشده است . يافته‌هاي شايع در موارد علامتدار عبارتند از :

علائم گوارشي مثل سوء هاضمه ، تهوع ، سيري زودرس ، نفخ و يبوست ، بزرگي شكم بدون دليل مشخص ، و تودة تخمداني در يك زن يائسه كه به طور تصادفي كشف شده است. در صورت وقوع هر يك از اين علائم و تداوم آن با وجود درمان ، فرد بايد با پزشك خود مشورت كند و در صورت لزوم تحت بررسي‌هاي تشخيصي چون سونوگرافي و غيره قرار گيرد.

سرطان رحم :

شايعترين بدخيمي دستگاه توليد مثل زنان دنيا است كه در اغلب موارد با خونريزي غير طبيعي مشخص مي‌شود. همچنين ترشحات واژينال بدبو ، و در موارد پيشرفته مشكلات ادراري و روده‌اي ناشي از فشار تومور و كمردرد از علائم اين بيماري به شمار مي‌رود . توصيه مي‌شود هر خانم يائسه كه دچار خونريزيهاي غير طبيعي دستگاه تناسلي شده و يا هر خانم در سنين باروري كه پريودهاي غير طبيعي دارد ، بايد به متخصص زنان مراجعه و تحت بررسي‌هاي لازم قرار گيرد .

سرطان دهانه رحم ( CERVIX ) :

يكي از سرطانهاي شايع زنان و دومين علت مرگ ناشي از سرطان ( پس از سرطان پستان ) در زنان 20 الي 29 سال است . از آنجا كه تبديل مرحله نهفته (Preinvasive) سرطان دهانه رحم به فاز تهاجمي سالها طول مي‌كشد ، مي‌توان با انجام سالانه پاپ‌اسمير ( نمونه سلولي گردن رحم ) ، سرطان اين ناحيه را در مراحل زودرس شناسايي نمود . از زمان بكارگيري پاپ‌اسمير مرگ و مير ناشي از اين بيماري به ميزان 70 درصد كاهش يافته است . توصيه مي‌شود همة خانمهايي كه حداقل 21 سال دارند سالي يكبار تحت نظر متخصص زنان يا ماماي ورزيده ، پاپ‌اسمير و معاينه لگن را انجام دهند . اگر چند سال متوالي نتايج بررسي‌ها طبيعي باشند مي‌توان معاينات را با فواصل طولاني‌تر تكرار كرد .

مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي مشهد

دكتر آذر فاني پاكدل