سرطان دهانه رحم از شايعترين بدخيمي هاي دستگاه تناسلي زنانه است و 3% عامل مرگ و مير خانمها در کشورهاي پيشرفته را تشکيل مي دهد. شيوع اين سرطان نسبت به سرطان جسم رحم در کشورهاي در حال توسعه بيشتر است. در حاليکه سرطان جسم رحم در کشورهاي پيشرفته شيوع بيشتري دارد. اصولاً سرطان در يک سلول موجب تغييراتي در هسته و سيتوپلاسم مي شود که اين تغييرات در مرحل ابتدايي و پيش سرطاني هم قابل تشخيص است.از آنجايي که دهانه رحم عضوي است که که قابل دسترس است لذا برداشت سلولي از اين عضو مي تواند به تشخيص بيماري کمک کند . اين برداشت سلولي از سرويکس ممکن است با درد و خونريزي ناچيزي همراه باشد و با استفاده از وسايل مخصوص از سلولهاي قسمت خارجي دهانه رحم و قسمت غددي آن برداشت مي شود وجهت بررسي آزمايشگاهي به آزمايشگاه آسيب شناسي ارسال مي شود. متخصص آزمايشگاه بر اساس تغييرات هسته و سيتوپلاسم سلول و طبق تقسيم بندي جهاني اين تغييرات را به پنج کلاس تقسيم مي کند و بر اساس آن گزارش مي دهد.

کلاس يک ، يعني سلولها طبيعي هستند.

کلاس دو ، در بعضي از سلولها تغييرات التهابي يا نقص هورموني ناشي از يائسگي وجود دارد.

کلاس سه ، تغييرات غيرطبيعي سلول که احتمال سرطان را دارد نشان مي دهد .

کلاس چهار ، تغييرات پيش سرطاني را نشان مي دهد.

کلاس پنج ، تغييرات واضح سرطان رانشان مي دهد.

اين کلاس بندي را تست پاپ اسمير مي گويند که حدود 60 سال است که در دنيا انجام مي شود. با انجام تست پاپ اسمير مي توان سلول سرطاني را در مرحله اوليه و پيش سرطاني تشخيص داد و درمان لازم را انجام داد و به همين دليل به عنوان تست غربالگري سرطان دهانه رحم در تمام دنيا استفاده مي شود و طبق نظر سازمان بهداشت جهاني لازم است در تمام زناني که فعاليت جنسي دارند تا بعد از يائسگي اين تست ساليانه انجام شود.

بايد متذکر شد که تشخيص سرطان با تست پاپ اسمير حدود 60% است و در 40% موارد لازم است از موارد ديگر تشخيصي استفاده شود. يکي از اين موارد تقسيم بندي هاي جديدتري است که از نظر آسيب شناسي سلول انجام مي شودو مسئله ديگر نمونه برداري از سلولهاي دهانه رحم با استفاده از ميکروسکپ است که در زير ميکروسکوپ از نواحي غير طبيعي نمونه برداشت مي شود. تشخيص نقاط غير طبيعي با ديدن عروق غير طبيعي در اين عضو است و يا اينکه بافت سرويکس را به ماده اسيدي که براي بدن هم مضر نيست آغشته کرده و اين امر باعث يک سري تغييرات در سلول مي شود. در صورتيکه سلول غير طبيعي باشد بافت حاوي اسيد سفيدرنگ مي شود و نمونه برداري از اين نقاط انجام مي شود. اين نوع بررسي را تحت عنوان کلپوسکپي مي نامند. همراه با انجام اين نمونه برداري برداشت از بافت غددي هم بايد انجام شود و جداگانه به آزمايشگاه ارسال مي شود.

فواصل تست غربالگري سرطان دهانه رحم هر سال است. در صورتيکه سه تست منفي متوالي وجود داشته باشد فواصل طولاني تر مي شود. انجام اين تست در خانمهاي هم پيشنهاد شده است . خانمهاي جوان با فعاليت جنسي زياد يا تعداد شريک جنسي متعدد ويا داراي زگيل تناسلي چون در معرض خطر سرطان دهانه رحم هستند بايد بطور مرتب و ساليانه پاپ اسمير انجام دهند. با توجه به اهميت تشخيص زودرس سرطان و در دسترس بودن و هزينه کم تست پاپ اسمير،انجام اين تست به همه خانمها پيشنهاد مي شود.